Korte omschrijving
De focus ligt in eerste instantie bij het thema betaalbare en inclusieve transities, waarbinnen het tegengaan van energiearmoede het belangrijkste onderwerp voor de komende periode vormt. Daarnaast zetten we actief in om afstand tot de arbeidsmarkt voor kwetsbare groepen te verminderen en faciliteren we een gezonde leefstijl en gezonde voeding door middel van projecten zoals een moestuin en voedselbos bij scholen en buurten.
Context en achtergrond
Sociale duurzaamheid is een brede kijk op duurzaamheid, waar gedragsverandering een hoofdrol in speelt. De kernvraag daarbij is hoe gedrag kan worden bijgestuurd zodat het ieders persoonlijke leefomgeving houdbaar houdt voor de toekomst. Tegelijkertijd is sociale duurzaamheid gericht op het voldoen aan de minimale voorwaarden voor een waardevol leven. Het tegengaan van (energie)armoede, een gezonde leefstijl en goede voorzieningen zijn daarvoor belangrijke voorwaarden.
Kaderstellende beleidsnota's
- Klimaatakkoord van Parijs en Nederlands klimaatakkoord zijn van belang bij het bepalen van de grenzen van een leefbare wereld. De afspraak daarbij is de opwarming van de aarde niet hoger dan 1,5 graden te laten komen.
- Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties bieden verschillende doelen voor het beperken van de negatieve consequenties van menselijk handelen, zoals het tegengaan van klimaatverandering en het in stand houden van biodiversiteit. Daarnaast zijn doelen geformuleerd voor een minimumniveau van welzijn voor mensen, zoals geen armoede, toegang tot onderwijs en voldoende voedsel.
- Duurzaamheidsprogramma 2021 van De Fryske Marren geeft voor sociale duurzaamheid aan te werken aan een 100% gezonde leefomgeving in 2050 en een sterke mienskip.
- Beleidsplan Armoede en Schulden 2020-2025 geeft richting aan het tegengaan van armoede en schulden in brede zin.
Wat willen we bereiken?
- Iedereen kan meedoen.
- In 2030 heeft geen inwoner meer te maken met energiearmoede. We zetten in op kleine en grote energiebesparende maatregelen bij alle inwoners met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum en bij alle woningen met een D, E, F of G-label.
- In 2030 heeft geen inwoner meer te maken met energiearmoede; we zetten in op kleine en grote energiebesparende maatregelen bij alle inwoners met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum en bij alle woningen met een D, E of F-label.
- We verleiden inwoners tot duurzame en gezonde keuzes.
- We vergroten toegang tot duurzaamheid in onderwijs, cultuur en sport.
- We betrekken onze inwoners bij (duurzaamheids)initiatieven.
- We behouden jeugd en voorzieningen in onze kernen.
- We verkleinen de afstand tot de arbeidsmarkt voor kwetsbare inwoners.
Wat gaan we daarvoor doen?
Energiearmoede (thema 'betaalbare en inclusieve transities')
Hoofddoel: in 2030 heeft geen inwoner meer te maken met energiearmoede.
Acties
- Uiterlijk 2025 hebben minimaal 600 inwoners een energie onzuinig apparaat gewisseld met een energiezuinig alternatief via de witgoedruil.
- Tussen 2023 en 2025 voeren fixteams in minimaal 600 woningen kleine energiebesparende maatregelen uit.
- Uiterlijk 2025 zijn in koopwoningen van eigenaar-bewoners met energiearmoede één of meer grote isolatiemaatregelen genomen. Daarbij zetten we in om jaarlijks minimaal 350 huisbezoeken af te leggen en brengen per woning kleine energiebesparende maatregelen aan.
- Eind 2027 hebben minimaal 1.100 woningen met een waarde tot € 343.440 en een energielabel D, of hoger één of meer isolerende maatregelen getroffen via het op te zetten lokale isolatieprogramma.
- In 2028 zijn sociale huurwoningen met slechte energielabels (E, F en G) verduurzaamd tot minimaal label D (prestatieafspraken woningcorporaties).
- In 2028 hebben we actief ingezet met scholen om kinderen bewust en spelenderwijs in contact te brengen met gezonde voeding en leefstijl. Het actief faciliteren van (volks) schooltuinen en een voedselbos zijn voorbeelden hiervan.
Naast het thema ''betaalbare en inclusieve transities' worden vijf andere thema's de komende periode (2023 - 2024) verder uitgewerkt, namelijk:
- Gezonde en duurzame voeding en leefstijl;
- Duurzaamheid in onderwijs, sport en cultuur;
- Betrokken inwoners en duurzaamheidsinitiatieven;
- Behoud van jeugd & draagkracht voorzieningen;
- Toegang tot (vrijwilligers)werk.
Deze uitwerking vindt plaats door het opstellen van concrete doelen, vergelijkbaar met die voor het thema betaalbare en inclusieve transities. Deze doelen worden voorzien van bijbehorende acties en monitoring.
Trends en ontwikkelingen
Vanuit het Rijk zijn de afgelopen jaren al verschillende bedragen naar de gemeente overgemaakt voor de aanpak van energiearmoede, via specifieke uitkeringen (SPUK's). Daarnaast wordt vanuit het Nationaal Isolatieprogramma een SPUK beschikbaar gesteld voor een lokale isolatieaanpak. Hiervoor dienen we een aanvraag in. Deze aanvraag wordt in september 2023 aangevraagd. Een randvoorwaarde is een onderzoek (genaamd: soorten managementplan) laten uitvoeren zodat de gemeente voldoet aan de natuurwetgeving alvorens grootschalig te kunnen isoleren in kozijnen, spouw en dak.
De vergrote aandacht voor brede welvaart moet zorgen voor meer aandacht voor welzijn over de linie, dus breder dan alleen economische indicatoren. Dit geeft de gemeente meer sturingsmogelijkheden om verschillende aspecten van algemeen welzijn aan te pakken, zoals gezondheid, ervaren geluk, beleving van natuur, vrijwilligerswerk en vrije tijd.