K orte omschrijving
De gemeente staat aan de lat om de gebouwde omgeving aardgasvrij te maken. In het Nationaal klimaatakkoord is vastgesteld dat gemeenten hier de regie over voeren. De gemeente ondersteunt initiatieven bij het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving.
Context en achtergrond
In het Nationaal Klimaatakkoord is vastgesteld dat gemeenten de regie voeren over het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving en hier wijkgericht mee aan de slag gaan. De opgave binnen De Fryske Marren is om 23.500 woningen en 5.300 andere gebouwen aardgasvrij te maken, verspreid over 51 kernen. In 2021 heeft de gemeenteraad de Warmtevisie vastgesteld waarin staat beschreven hoe we binnen De Fryske Marren vormgeven aan deze warmtetransitie. Uitgangspunt is dat we samenwerken met initiatiefnemers en hen zo goed mogelijk ondersteunen bij het aardgasvrij maken van de gebouwde omgevingen. Hierbij werken we veel samen met plaatselijke belangen, energiecoöperaties en woningbouwcorporaties en andere organisaties.
Kaderstellende beleidsnota's
- Klimaatakkoord
- Warmtevisie, De Fryske Marren aardgasvrij
Wat willen we bereiken?
In 2050 verwarmen we al onze gebouwen zonder aardgas. In 2030 is hier al 20% van gerealiseerd. WE werken aan drie concrete warmtenetten: Balk, Terherne en Joure gevoed door aquathermie en/of restwarmte. Dit in combinatie met het collectief uitrollen van individuele oplossingen waar een warmtenet niet haalbaar is. We werken aan vaststelling van de rol van de gemeente bij de aanleg en exploitatie van warmtenetten. Verder werken we samen met diverse initiatiefnemers om ook andere bebouwde omgevingen aardgasvrij te maken.
Wat gaan we daarvoor doen?
De gemeente zet in op (collectieve) isolatiemaatregelen. Aanleg van warmtenetten. De gemeente ondersteunt collectieve inkoop van warmtepompen en draagt bij aan bewustwording van aardgasvrije keuzes. We werken samen met andere gemeenten, provincie en het Wetterskip samen in de Stuurgroep Aquathermie en nemen deel aan de groen gas agenda waarbij we een pilotproject voor een Biogashub bij Joure ondersteunen. Ook nemen we deel aan het Europese Interreg Programma Waterwarmth voor onderzoek naar (collectieve) aquathermie in Terherne.
Initiatiefnemers ondersteunen: Het aardgasvrij maken doen we samen met initiatiefnemers. De warmtetransitie van een dorp, plaats, buurt, wijk of straat is een kostbare meerjarige opgave die niet alleen aan vrijwilligers overgelaten kan worden. We voorzien initiatiefnemers van de financiële middelen om onderzoeken te doen en communicatie- en participatie trajecten te organiseren. We bieden digitale hulpmiddelen (dashboard, website) om professionaliteit en continuïteit te borgen. Het college heeft financiële steun voor drie isolatiepilots binnen de gemeente om collectief te isoleren mogelijk gemaakt.
Governance warmtenetten: In 2024 vindt besluitvorming plaats over de rol die wij als gemeente gaan innemen ten aanzien van publiek eigendom in het leveren van warmte. Deze besluitvorming is nodig om duidelijkheid en zekerheid te bieden aan de warmtenet projecten in Balk, Terherne en Joure.
Cofinanciering: Tot en met 2026 nemen we deel aan het Europese Interreg programma WaterWarmth. Vorig jaar hebben we een aanvraag ingediend voor het project in Terherne. Dat is dit jaar goedgekeurd. Daarmee ontvangen we de komende drie jaar 60% cofinanciering vanuit de EU. Op projectniveau zoeken we daarnaast naar aanvullende cofinanciering via fondsen, sponsoring, en overige overheden.
Missy Wetterwaarmte: Samen met de gemeenten Súdwest-Fryslân, Terschelling en Leeuwarden, provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân maken we deel uit van de Stuurgroep aquathermie. We delen kennis en ervaringen rond collectieve aquathermie projecten, zetten in op het verwerven van cofinanciering ( Interreg) en lobbyen bij het ministerie van BZK.
Groengas/biogas: In lijn met het Rijksbesluit om de bijmengverplichting op het aardgasnetwerk te verhogen werkt provincie Fryslân aan een groengas agenda. We nemen ambtelijk deel in de overleggen over groengas. We ondersteunen een pilotproject binnen de gemeente dat werkt aan de realisatie van een Biogashub bij Joure.
Trends en ontwikkelingen
Netcongestie: De warmtetransitie is grotendeels een overstap van aardgas naar elektrische verwarmingsvormen. De stijging van het gebruik van elektra leidt tot congestieproblemen. Deze problemen kunnen initiatieven vertragen, projecten zien daarmee een grote afhankelijkheid van de netbeheerders Liander en TenneT. Warmtenetten zijn door de netbeheerders eenvoudiger in te passen dan de gehele infra van dorpen te verzwaren.
Energiehubs kunnen voorzien in energie voor inwoners en bedrijven en kunnen een deel van de netcongestie oplossen. Door elektriciteit die nodig is voor warmtenetten op te wekken kan een enorm positief effect op de businesscase worden bereikt waardoor betaalbare warmte geleverd kan worden. De BNG ziet de opwek van elektriciteit als een belangrijk onderdeel bij het financieren van warmtenetten. Steeds meer lokale energiecoöperaties benaderen de gemeente met het verzoek om mee te werken aan het realiseren van een energiehub.
Lokaal initiatief neemt toe: we merken steeds meer vraag vanuit de mienskip om te ondersteunen bij de verduurzaming van plaatsen, dorpen, buurten, wijken en straten.