2. Ruimte

Het in gang gezette traject wordt in nauw overleg met de raad en betrokkenheid van onze inwoners en ondernemers voortgezet. De omgevingsvisie is inmiddels vastgesteld. Bij het opstellen van het omgevingsplan zorgen we ervoor dat de omgeving tijdig wordt betrokken.

Actie:

Stapsgewijs omzetten tijdelijk omgevingsplan in ‘echt’ omgevingsplan (omzetting voltooien op 31 december 2031)

Voorbereiden evaluatie besluiten over adviesrecht, delegatie en participatie (evaluatie één jaar na inwerkingtreding van de Omgevingswet)

Opleiden van medewerkers

Aanpassen processen en documenten

Technisch herzien APV zodat deze aansluit op de Omgevingswet

Maken Verordening fysieke leefomgeving

Herzien mandaatregeling

Aanpassen Legesverordening i.v.m. invoering Omgevingswet

Procedures en regels kostenverhaal

Een vastgestelde Woonvisie De Fryske Marren 2023 – 2027 (vaststelling 2024)

Actie:

We werken de Woonvisie De Fryske Marren verder uit op basis van de consulterende notitie van de raad. Daarbij geven we invulling aan de lokale woonopgave aan de hand van een nader te bepalen participatief traject met inwoners en belanghebbenden. Belangrijke bouwstenen zijn de regionale woondeal die is afgesloten, de programmatische aanpak van het Rijk en de nieuwe landelijke wetgeving voor volkshuisvesting. Tegelijkertijd leggen we een geactualiseerd uitvoeringsprogramma wonen voor. Hierin werken we ook de programmatische aanpak verder uit.

Een woonzorgvisie De Fryske Marren

Actie:

Per 1 januari 2024 zijn gemeenten verplicht om een woonzorgvisie vast te stellen. We gaan de beleidsdomeinen, wonen, zorg en welzijn met elkaar verbinden. We brengen de toekomstige behoefte aan wonen en zorg in kaart en vertalen deze in een lokale woonzorgopgave. Ook formuleren we een kader waarbinnen nieuwe plannen op het gebied van zorg getoetst kunnen worden. De woonzorgvisie vindt haar kader binnen de Wet Versterking Regie Volkshuisvesting die naar verwachting in 2024 van kracht wordt.

Een Huisvestigingsverordening en Urgentieverordening De Fryske Marren met als doel regels vast te stellen over de toewijzing van sociale huurwoningen en het bepalen van urgentie voor bepaalde doelgroepen.

Actie:

We stellen een huisvestingsverordening op voor de gemeente De Fryske Marren in lijn met de landelijke wetgeving, maar met ruimte voor lokale invulling. In 2023 zijn de Friese gemeenten gestart met het opstellen van een regionale urgentieverordening. We werken samen met de andere Friese gemeenten deze regionale urgentieverordening uit, waarbij wij voor onze gemeente de lokale accenten leggen in een urgentie-verordening De Fryske Marren.

De kernen  faciliteren bij (het inventariseren van de vraag naar) woningbouw. Focus ligt niet alleen op nieuwbouw, waar mogelijk willen we de leegstand aanpakken en het splitsen van woningen

Actie:

In aansluiting op de in 2022 en 2023 uitgevoerde inventarisatie in de dorpen naar woningbouw, zullen we begin 2024 nog een aanvullende gespreksronde organiseren. De inbedding van en de wijze waarop wij structureel ‘initiatieven” kunnen begeleiden, vindt plaats binnen de programma gestuurde en projectmatige aanpak van de woonopgave.

Visie op de huisvesting van internationale werknemers en verdere bijzondere doelgroepen.

Actie:

Er wordt een integrale visie opgesteld voor de huisvesting van internationale werknemers. Op basis van de startnotie die wij in 2023 afronden, formuleren wij in 2024 de definitieve koers. Daarbij sluiten wij onder meer aan bij de eisen van de Wet goed Verhuurschap  die per 1 juli 2023 van kracht is. De gemeente is op grond van deze wet verplicht een meldpunt in te richten.

Kijken naar de effecten van flexwonen, uitgifte in erfpacht, een meer actieve grondpolitiek, (bijzondere) woonvormen en tiny houses.

Actie:

Onderzoek naar de effecten van de mogelijke toepassing van deze instrumenten wordt verricht.

Verder onderdeel van het instrumentarium om woningzoekenden meer kansen te geven. Dit wordt ondergebracht in de woonvisie en nader uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma.

1150 woningen toegevoegd aan de woningvoorraad op 31 december 2030

Actie:

We ontwikkelen eigen plannen met bijbehorende grondexploitaties zoals Wyldehoarne 4 in Joure, Tramdijk Oost te Lemmer en uitbreiding van Park Sevenwolden in Joure

We faciliteren woningbouwprojecten in de kleinere kernen op basis van Build to order

We faciliteren woningbouwplannen van derden zoals Hof fan Lemmer in Lemmer

We denken actief mee over een omschakeling naar vormen van duurzame landbouw en betrekken hierbij de maatschappelijke effecten van de veranderingen in deze sector. Dit vraagt maatwerk-oplossingen op het gebied van innovatie, biodiversiteit en toekomstbestendigheid.

Actie:

Samen met provincie, waterschap en de Friese gemeenten werken wij aan het opstellen van het Fries Programma Landelijk Gebied.

Wij faciliteren op dit moment verschillende integrale processen.

In Gaasterland onderzoeken wij met de provincie of de bloembollenteelt kan overschakelen op biologische gewasbeschermingsmiddelen.

Verder gaan met de pilot voor Agroforestry, een wijze van circulaire landbouw.

Verminderen van overlast voor inwoners die veroorzaakt wordt door gewasbeschermingsmiddelen in de bollenteelt.

Actie:

Wij werken aan een convenant gewasbeschermingsmiddelen bollenteelt of een paraplubestemmingsplan om overlast te verminderen.

Het waterschap blijft het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen monitoren.

Het verminderen van bodemdaling, CO2-uitstoot en -oxidatie, het verbeteren van de biodiversiteit en het beperken van funderingsschade.

Actie:

Wij werken samen met provincie, waterschap en 7 veenweide gemeenten aan de uitwerking van de concept funderingsaanpak.

Daarnaast werken wij mee aan de uitwerking van het kansrijke gebied de Brekkenpolder.

Elektriciteitsnetwerk bestendigd voor de toekomst zonder gebruik van fossiele brandstoffen

Actie:

Deelname aan de Friese Energietafel (FET)

Uitvoeren regio analyse samen met gemeente Heerenveen

Werken aan de Energievisie van Fryslân in samenwerking met de FET

Input leveren aan de ontwikkeling van een 380KV verbinding tussen Groningen en Flevoland

Opwekdoelstellingen van het rijk invullen via de Regionale Energie Strategie (RES)

Alle huishoudens in De Fryske Marren maken geen gebruik van fossiele brandstoffen

Actie:

Tûk Wenjen wordt als platform door ontwikkeld richting 2.0

Ontwikkeling aanvullende diensten en producten zoals het isolatieplan en ondersteuning bij aanvragen subsidie

Fix-teams gaan aan de slag om energiebesparende maatregelen in bestaande woningen aan te brengen.

De energiecoaches bezoeken inwoners voor advies om energie te besparen.

Organiseren thema- en informatieavonden

Inzet diverse communicatiekanalen om inwoners te informeren en te stimuleren in het nemen van verduurzamingsmaatregelen

Inwonersinitiatieven werken aan concrete projecten om hun eigen dorp aardgasvrij te maken

Actie:

Inwonersinitiatieven ondersteunen bij professionaliseren en continuering

Haalbaarheid en inpasbaarheid van warmtenetten in Balk, Terherne en Joure verder uitwerken

Zoeken naar bronnen van cofinanciering

Fysieke en sociale koppelkansen identificeren

Organiseren van onderlinge uitwisseling en kennisdeling tussen inwonersinitiatieven

Samen met inwonersinitiatieven organiseren van drie collectieve isolatiepilots

Opzetten collectieve aanpak energiescans, energiecoaches, fixteams en isoleren

Er is een weloverwogen besluit genomen over de rol van de gemeente bij het ontwikkelen en exploiteren van warmtenetten

Actie:

Verdere verkenning van mogelijke rollen

Interne werkgroep opzetten

Besluitvormingsproces voorbereiden

Uitvoering van de Missy Wetterwaarmte

Actie:

Samenwerken met de gemeenten Súdwest-Fryslân, Terschelling en Leeuwarden en provincie Fryslân en het Wetterskip Fryslân binnen de Stuurgroep Aquathermie als onderdeel van de FET (Friese Energie Tafel)

Internationale kennisuitwisseling via het EU Interreg project Waterwarmth waarmee cofinanciering is verkregen voor het project Aardgasvrij Terherne

Lobby voor aquathermie richting het Rijk

Promotie van aquathermie als individuele warmtebron onder inwoners

Onderzoek naar de mogelijkheden voor het vergroten van de biodiversiteit en het meten/monitoren hiervan.

Actie:

Interne werkgroep opzetten

Afstemming met provincie organiseren

Onderzoek doen naar bekende meet- en monitoringssystemen

Een analyse en inventarisatie van de mogelijke koppelkansen binnen de gemeente

Actie:

Interne werkgroep “koppelkansen” opzetten

Uitvoeren analyse op bekende/geplande activiteiten op het gebied van ontwikkelingen, beheer en onderhoud

Ophalen van data uit verschillende bronnen en deze interpreteren en combineren

Onderzoek naar mogelijke ICT oplossingen/presentatievormen van de geïnventariseerde koppelkansen

Onderzoeken waar er ruimte is/ mogelijkheden zijn om te bouwen naar het voorbeeld van nieuwbouw in Lemmer, waarbij rekening gehouden wordt met de risico’s van het veranderende klimaat, zoals een stijgende waterspiegel en hittestress.

Actie:

Onderzoek doen naar succesfactoren en aandachtpunten van Lemmer en andere voorbeelden uit Nederland op het gebied van klimaat adaptief bouwen.

(Aanzet tot) Een actieplan tegengaan van verdroging, wateroverlast en hittestress in het buitengebied

Actie:

Opzetten werkgroep met betrokken partijen, zoals het Wetterskip Fryslân, en interne collega’s

Het maken van een opzet van een actieplan om verdroging, wateroverlast en hittestress in het buitengebied tegen te gaan

Bewustwording bij alle medewerkers die namens de gemeente inkopen en het opleiden van medewerkers in wat circulair werken en inkopen betekent

Actie:

Koplopersgroep circulair inkopen en aanbesteden oprichten

Opleiding circulair inkopen en aanbesteden vormgeven

Werken aan het monitoren van circulair inkopen en aanbesteden

Interne medewerkers informeren en betrekken bij circulair inkopen en aanbesteden

Certificering niveau 4 van de CO2-prestatieladder behouden

Actie:

Ketenanalyse uitvoeren

Voor de jaarlijkse meting voor de certificering een certificerende instantie en adviesbureau inzetten

In 2030 zijn er geen huishoudens met energiearmoede.

Actie:

Bewust inzetten op gedragsverandering onder begeleiding van de energiecoaches.

Inzet van vrijwilligers die energiebesparende maatregelen uitvoeren in slecht geïsoleerde woningen, waardoor de energierekening structureel verlaagt.

Met de witgoedruil bieden we onze inwoners energiezuinigere apparaten.

We gaan aan de slag met grootschalige isolatie van (slecht geïsoleerde) woningen

In 2030 heeft elk dorp in De Fryske Marren minimaal één lopend buurtinitiatief op het gebied van duurzaamheid

Actie:

We benaderen onze dorpen en stad actief

We zorgen voor structurele begeleiding van initiatieven

We hebben een uitvoeringsprogramma sociale duurzaamheid.

Actie:

We werken de volgende thema's uit :
- Gezonde en duurzame voeding en leefstijl
- Duurzaamheid in onderwijs, sport en cultuur
- Behoud van jeugd en draagkracht voorzieningen
- Toegang tot (vrijwilligers)werk

Met de in 2022 vastgestelde ‘Routekaart Verduurzaming gemeentelijk vastgoed De Fryske Marren’ gaan wij onze vastgoedportefeuille in de periode 2023-2036 verduurzamen naar energielabel A.

Actie:

Uitvoeren van het verduurzamingsmaatregelen in lijn met de planning.

Met de in 2023 vastgestelde ‘Nota Levenscyclusbeheer Gemeentelijk Vastgoed De Fryske Marren’ maken we inzichtelijk hoe wij zorgen voor het vastgoed gedurende de gehele levenscyclus.

Actie:

Aan de hand van deze kaders stellen wij onze jaarplannen op.

Met een Erfgoednota willen wij een visie ontwikkelen op zowel het onroerend erfgoed (monumenten, cultuurlandschap, archeologie) als roerend en immaterieel erfgoed. Daaronder valt ook het funerair erfgoed (begraafplaatsen).

Actie:

De voorbereidingen voor de erfgoednota zijn in 2023 gestart. In 2024 wordt er een begin gemaakt met het opstellen van de erfgoednota onder leiding van een projectleider. Daarvoor wordt budget aangevraagd in de begroting.

Een lange termijn aanpak voor (leegkomende) kerkgebouwen met als doel zowel monumentale als niet monumentale kerkgebouwen te behouden.

Actie:

Het samen met onder andere het Steunpunt Monumentenzorg Fryslân, de provincie Fryslân, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het museum Catharijneconvent opstellen van een kerkenvisie die eigenaren, overheden en andere betrokkenen in staat stelt om te reageren op komende veranderingen voor functie, gebruik en eigendom van kerkgebouwen.

Verkeersonveilige en risicolocaties aanpakken.

Actie:

We actualiseren het huidige verkeer- en vervoersbeleid, om uitvoering te geven aan de doelstelling. In 2024 stellen we hiervoor een Mobiliteitsvisie en/of -plan op.

We gaan verder met het voorbereiden en uitvoeren van de maatregelen uit Uitvoeringsprogramma Fietsveiligheid.

Bij voldoende middelen gaan we aan de slag met de maatregelen uit het Uitvoeringsprogramma Risicoanalyse SPV. Waar mogelijk maken we werk met werk.

We monitoren infrastructurele aanpassingen

We stellen jaarlijks een werkplan op met verkeerseducatie- en gedragsactiviteiten voor meerdere leeftijdsgroepen. Hierbij richten wij ons met name op de kwetsbare verkeersdeelnemers.

We nemen deel aan provinciale en regionale verkeers- en vervoersoverleggen en bijeenkomsten

Aan de hand van de risicoanalyse van het totale wegennet een uitvoeringsprogramma opstellen.

Actie:

Aan de risicoanalyse en uitvoeringsprogramma wordt gewerkt, de risicoanalyse is in concept gereed. Het uitvoeringsprogramma is in voorbereiding.

Fietspaden moeten breed genoeg zijn om elkaar veilig te kunnen passeren. Het fiets- en voetpadennetwerk volledig sluiten.

Actie:

Bij onderhoud/vervanging wordt de breedte van de fietspaden bepaald aan de hand van de vastgestelde gemeentelijke leidraad (LIOR) en CROW-richtlijnen.

De veiligheid van onze infrastructuur wordt mede bepaald door de aanwezigheid van bebording, wegmarkering, belijning en het samenspel daartussen.

Actie:

Bebording, wegmarkering en belijning wordt uitgevoerd en onderhouden volgens de verkeerswetgeving en CROW-richtlijnen.

Aanbod van slimme oplossingen voor vervoer en bereikbaarheid.

Actie:

Continu aandacht vragen bij de provincie en de vervoerder, voor de bereikbaarheid van de dorpen.

De vervoerder onderzoekt samen met onze gemeente en Súdwest-Fryslân naar slimme en alternatieve vervoersmogelijkheden in de regio rond Oudemirdum en Koudum.

Niet-toegankelijke bushaltes passen we zo mogelijk aan. Dit doen we bij onderhouds- of herinrichtingswerkzaamheden.

Groen dat bijdraagt aan een omgeving voor sociale contacten, recreatie, sport en spelen.

Actie:

Uitvoeren van BOSS (Bewegen, ontmoeten, spelen en sporten) binnen de dorpen.

Groen dat bijdraagt aan de leefbaarheid en gezondheid, economie en natuur in een dorp en de stad

Actie:

Het groenbeleid zorgt voor een veilige en nette omgeving en draagt daar waar het kan bij aan de biodiversiteit

De gemeente heeft een wettelijke taak voor huisvesting statushouders.
Actualiteit leidt tot maatschappelijke en sociale gevolgen voor inwoners en ondernemers.

Actie:

Beschikbaar krijgen extra sociale huurwoningen en ander vastgoed voor doorstroom uit azc.

Invulling verhoogde taakstelling vraagt om actieplan.

Vervolg om huisvesting ontheemden vereist strategie.

De plantvakken dragen bij aan een toekomstbestendige leefomgeving. Bomen krijgen zoveel mogelijk de mogelijkheid uit te groeien tot volledige wasdom.

Actie:

We renoveren de plantvakken met gebiedseigen beplanting die minder gevoelig is voor ziekten en plagen en betere groeikracht heeft.

We zorgen voor goede groeiplaatsomstandigheden met ruimte voor bomen en hun wortels.

Het groenareaal, verharding en waterafvoer is ingericht zodat het bijdraagt aan het opvangen en tegengaan van (potentiële) wateroverlast, hittestress en droogtestress.

Actie:

We passen speelplekken aan zodat ze een bijdrage leveren aan het opvangen of tegengaan van wateroverlast, hittestress en droogtestress. Ook is er ruimte voor flora en fauna.

We passen waar mogelijk groen parkeren toe.

De zichtbaarheid en beleefbaarheid van het landschap wordt vergroot

Actie:

Wij planten voor elke gekapte boom 1,1 boom terug.

Inwoners zijn betrokken bij hun groene omgeving.

Actie:

We werken samen met de inwoners bij projecten van Operatie Steenbreek en verwijderen waar mogelijk gemeentelijke verharding.

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat Rijk en provincies samen een Bossenstrategie opstellen. De hoofdlijnen (ambities en doelen) zijn inmiddels bekend en we willen de lokale gevolgen hiervan meenemen in onze visie op groen.

Actie:

De uitwerking van de Bossenstrategie is beschreven in de vastgestelde Groenvisie.

Verkeersluwe recreatieve delen van de kernen

Actie:

Wij ontwikkelen projecten om de recreatieve delen van kernen verkeersluw te maken.

Verbeterde ruimtelijke kwaliteit van het openbaar gebied in onze kernen.

Actie:

We ontwikkelen projecten om de ruimtelijke kwaliteit van het openbaar gebied in onze kernen te verbeteren, zoals een deel van de Plattedijk te Lemmer en van de Jachthavendijk te Balk

Kijken naar de effecten van een meer actieve grondpolitiek en uitgifte in erfpacht.

Actie:

Onderzoek naar de effecten van de mogelijke toepassing van deze instrumenten wordt verricht.